ข้อมูลทั่วไป บ้านสันป่าม่วงกลาง หมู่ที่ 8 ตำบลสันป่าม่วง อ.เมืองพะเยา จ.พะเยา
- พื้นที่ 274 ไร่
- อธิบายภูมิประเทศพอสังเขป (ลักษณะที่ตั้งของหมู่บ้านและองค์ประกอบทางธรรมชาติ เช่น ภูเขา แม่น้ำ ป่า ฯลฯ )
ทิศตะวันออกติดกับพื้นที่บ้านสันป่าม่วงใต้ หมู่ที่ 4 ต.สันป่าม่วง
ทิศตะวันตกติดกับพื้นที่บ้านสันป่าม่วงเหนือ หมู่ที่ 5 ต.สันป่าม่วง
ทิศใต้ติดกับพื้นที่บ้านสันบัวบก หมู่ที่ 8 ต.บ้านสาง
ทิศเหนือติดกับพื้นที่บ้านสันปูเลย หมู่ที่ 3 ต.สันป่าม่วง
ประวัติของหมู่บ้าน
พื้นที่หมู่บ้านสันป่าม่วง หมู่ที่ 8 ดั้งเดิมเป็นพื้นที่ราบกว้างปกคลุมไปด้วยต้นไม้ใหญ่และป่าละเมาะมีผู้คนอยู่อาศัยกันเป็นหย่อมๆกระจายอยู่ทั่วไป ต่อมามีกลุ่มคนกลุ่มหนึ่งอพยพหนีสภาพความแห้งแล้งมาจากบ่อแป้น อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง โดยมีนาย วัน ไม่ทราบนามสกุลเป็นผู้นำ มาบุกเบิกแผ้วถางพื้นที่ใช้เป็นที่อยู่อาศัยและเป็นที่ทำกิน ต่อมาได้มีญาติและเพื่อนๆ หมู่บ้านเดียวกันอพยพติดตามมาอีกจำนวนหนึ่งและได้จัดตั้งหมู่บ้านขึ้นในพื้นที่แห่งนี้และได้ตั้งชื่อหมู่บ้านนี้ว่า บ้านอัมพวัน ซึ่งมีความหมายว่า ป่ามะม่วง เหตุเพราะว่าพื้นที่ดังกล่าวมีต้นมะม่วงขึ้นอยู่จำนวนมากและยังมีต้นมะม่วงขนาดใหญ่จำนวนสองต้นขึ้นอยู่บริเวณกลางหมู่บ้าน และจุดนี้เชื่อกันว่าจะเป็นที่เก็บซ่อนอะไรบางอย่างในอดีต เพราะจากหลักฐานที่คนรุ่นหลังเก็บได้มักระบุไว้ว่าอยู่ทางทิศตะวันตกของต้นมะม่วงใหญ่บ้างทางทิศตะวันออกของต้นมะม่วงใหญ่บ้าง จากหลักฐานนี้แสดงให้เห็นว่ามีกลุ่มคนจำนวนหนึ่งที่อาศัยอยู่ในพื้นที่นี้มาก่อน ก่อนที่กลุ่มนายวันจะอพยพมาและถูกรุกรานจากกลุ่มคนหรือชาชาติใดชาติหนึ่งอย่างแน่นอน จึงต้องถอยหนี ทิ้งและเก็บสิ่งของบางอย่างซ่อนไว้โดยหวังไว้ว่าสักวันหนึ่งข้างหน้าจะได้กลับมา ปัจจุบันบริเวณที่ต้นมะม่วงขนาดใหญ่ขึ้นอยู่นั้นอยู่บริเวณ เลขที่ 87 หมู่ที่ 8 ซึ่งเป็นบ้านของ นายไพบูลย์ เสมอใจ ในปัจจุบัน
ต่อมาในปี พ.ศ. 2414 ชาวบ้านอัมพวันได้รวมตัวกันสร้างอารามขึ้นในหมู่บ้านตั้งชื่อว่า วัดอัมพวัน โดยมี พระอภิวงศ์ ไม่ทราบฉายาเป็นเจ้าอาวาสและได้แต่งตั้งผู้นำหมู่บ้านขึ้นเป็นคนแรกคือ ขุนคามมุณี ในปี พ.ศ. ใดไม่ปรากฏที่หมู่บ้านได้เปลี่ยนชื่อเป็น บ้านสันป่าม่วง
